Kirish
Ucell savdo belgisi COSCOM MChJning (keyingi o‘rinlarda - Kompaniya) jadal rivojlanishi va muvaffaqiyatli faoliyati istiqbollari yuqori axloqiy me’yorlar va me’yorlarga rioya qilishga bog‘liq bo’lib, jamoaga, hamkorlar, jamiyat va davlat bilan munosabatlarda ishonchni saqlashga va mustahkamlashga, halol va axloqiy hamkorlikni olib borishga, Kompaniyaning investitsion jozibadorligini oshirishga, O‘zbekiston Respublikasining amaldagi qonunchiligini suiiste’mol qilish va buzish holatlarining oldini olishga yordam beradi.
Yangilangan “"COSCOM" MCh axloq va xulq-atvor kodeksi” korxona xulq-atvori qoidalarini belgilashga mo'ljallangan bo'lib, unga muvofiq Kompaniya va uning Xodimlarining korxona xulq-atvorini belgilaydigan va uning obro'si, raqobatbardoshligi va samaradorligini shakllantiradigan asosiy axloqiy tamoyillarga sodiqligini namoyish etadi.
“"COSCOM" MCh axloq va xulq-atvor kodeksi”ning asosiy maqsadi faoliyatini olib borish joyidan qat’iy nazar ishbilarmonlik odob-axloqi va xulq-atvorining, tamoyillari, qoidalari va me’yorlarini birlashtirish, yuqori axloqiy me’yorlar, o‘zaro hurmat va odoblilikka asoslangan yagona korxona madaniyatini rivojlantirish, investorlar ishonchini oshirish, halol va axloqiy ish yuritishni targ'ib qilish, yuksaltirish va saqlash,  qoidabuzarliklar va huquqbuzarliklarning oldini olish kabi asosiy qadriyatlardan iborat.
Atamalar ta'rifi:
Xodim - Kompaniyada mehnat shartnomasi bo'yicha ishlaydigan va buning uchun ish haqi oladigan jismoniy shaxs. Xodimning huquqiy maqomi O‘zbekiston Respublikasi mehnat qonunchiligi, mehnat va jamoaviy shartnomalari, Kompaniyaning ichki normativ hujjatlari bilan belgilanadi.
Mijoz – abonent, xaridor, Kompaniya xizmatlari xaridori.

1. Umumiy qoidalar
1.1 Ushbu “COSCOM MChJ, Ucell savdo belgisining axloq va xulq-atvor kodeksi” (keyingi o‘rinlarda - Kodeks) Kompaniyaning ichki normativ hujjatlariga taalluqli bo’lib, O‘zbekiston Respublikasining amaldagi Konstitutsiyasi, O‘zbekiston Respublikasi qonunlari va qonunosti hujjatlari asosida, shuningdek, axloqiy me'yorlarni birlashtirish, halol va axloqiy ishbilarmonlik xulq-atvorini targ'ib qilish, qonunbuzarlik va huquqbuzarliklarning oldini olish maqsadida ish yuritish va tadbirkorlik amaliyotining tan olingan jahon standartlarini hisobga olgan holda Kompaniyaning ichki normativ hujjatlari asosida ishlab chiqilgan hamda egallab turgan lavozimidan qat’i nazar, Kompaniya xodimlarining axloqiy xulq-atvorining umumiy tamoyillari va asosiy qoidalari majmui bo‘lib, korporativ odob-axloq sohasida halol va axloqiy ishbilarmonlik xulqini qaror toptirishga qaratilgan.
1.2 Kompaniya Abonentlar/mijozlarning hozirgi va kutilayotgan umidlarini qondirishga qaratilgan innovatsiyalar va ilg‘or texnologiyalardan foydalangan holda telekommunikatsiya xizmatlarini yetkazib beruvchi bo‘lib, O‘zbekiston Respublikasi bozoridagi ijtimoiy va iqtisodiy infratuzilmaning muhim qismi hisoblanadi.
1.3 Ushbu Kodeks majburiy bo’lib, Kompaniyaning barcha Xodimlari tomonidan belgilangan tamoyillar va qoidalarning qat'iy qo'llanishi uchun mo'ljallangan.
1.4 Ushbu Kodeks qonunning belgilangan talablariga va Kompaniyaning ushbu faoliyat sohasi masalalariga taalluqli ichki normativ hujjatlariga muvofiq qayta ko'rib chiqilishi, almashtirilishi va/yoki bekor qilinishi mumkin.
1.5 Ushbu hujjatning o'z vaqtida amalga kiritilishi uchun mas'ul shaxs Kompaniyaning kompleans nazorat bo’limi boshlig'i hisoblanadi.

2. Axloqiy xulq-atvorning asosiy tamoyillari.
2.1 Axloqiy xulq-atvor me'yorlari biznes odatlari va ilg'or biznes amaliyotlaridan kelib chiqadigan asosiy tamoyillarga asoslanadi. Kompaniyaning har bir Xodimining xatti-harakatlari Kompaniyaning obro'si va moliyaviy holatiga bevosita ta'sir qilishi mumkin, ya'ni har bir Xodimning mas'uliyatli va ongli axloqiy xulq-atvori butun Kompaniya biznesining barqarorligini kafolatlaydi.
2.2 Kompaniya o'zining professional faoliyatini quyidagi tamoyillar asosida amalga oshiradi:
- Tadbirkorlik amaliyotida O‘zbekiston Respublikasining amaldagi qonunchiligiga, korruptsiyaga qarshi xulq-atvor standartlariga va Kompaniyaning ichki normativ hujjatlariga rioya qilishda qonuniylik, adolatlilik va qat’iylik;
- Axloqiy xulq-atvor normalarining ochiqligi, adolatliligi, oshkoraligi va ommaviyligi;
- O'zaro munosabatlarda halollik, vijdonlilik, hurmat va ishonch;
-  Kompaniya xodimlarining professionalligi;
-  Fuqarolar va yuridik shaxslar, jamiyat va davlat oldidagi fuqarolik va kasbiy burchini anglash;
-  O'z zimmasiga olgan majburiyatlarni so'zsiz bajarish;
-  Professional ish yuritish standartlariga rioya qilish;
-  Kompaniyaning barcha xodimlarini hurmat qilish;
-  Sabrlilik, bag'rikenglik va yuqori xulq-atvor va munosabatlar madaniyati;
-  O'z ishining sifati va natijalari uchun javobgarlik;
-  Maxfiy ma'lumotlarni himoya qilish;
-  Manfaatlar to'qnashuviga yo’l qo’ymaslik;
-  Korruptsiyaga qarshi kurash .

3. Kompaniyaning o'zaro munosabatlari
3.1 Kompaniyaning o’z xodimlari bilan o’zaro munosabatlari 
3.1.1 Xodimlar o‘z xizmat vazifalarini bajarishda O‘zbekiston Respublikasining amaldagi qonunchiligiga va Kompaniyaning ichki normativ hujjatlariga qat’iy va so‘zsiz rioya etishlari shart. Favqulodda vaziyatlar, siyosiy, iqtisodiy maqsadga muvofiqlik, shuningdek, shaxsiy motivlar va boshqa subyektiv sabablar qoidabuzarliklar uchun asos bo‘la olmaydi.
3.1.2 Kompaniya jamoada ishbilarmonlik aloqalarini o'rnatishga, konstruktiv hamkorlikka va Xodimlar o'rtasida o'zaro hurmatni o’rnatishga yordam beradi.
3.1.3 Kompaniya o'z xodimlarini ishga qabul qilish, mukofotlash, lavozimini ko'tarishda siyosiy, diniy, milliy va boshqa shunga o'xshash sabablarga ko'ra kamsitishning har qanday namoyon bo'lishiga yo'l qo'ymaydi.
3.1.4 Kompaniya Xodimlarining salomatligi, mehnati va xavfsizligini himoya qilishga qaratilgan chora-tadbirlarni amalga oshiradi. Kompaniya Xodimlarining kasbiy o'sishi, ijtimoiy farovonligini oshirishi uchun barcha zarur shart-sharoitlarni yaratib beradi.
3.1.5 Kompaniya inson huquqlariga rioya qiladi, jamoada samarali muhit yaratadi, mehnatni muhofaza qilish, xavfsizlik va xodimlarning psixologik farovonligini to'g'ri boshqarish tamoyillariga rioya qiladi.
3.1.6 Kompaniyaning xodimi Kompaniyaning obro'siga, boshqa nomoddiy yoki moddiy manfaatlariga putur yetkazishi mumkin bo'lgan vaziyatlarning yuzaga kelishiga yo'l qo'ymaydi.
3.1.7 Kompaniya o'z Xodimlarining ijtimoiy tadbirlarda ishtirok etishiga xayrihoh munosabatda bo'ladi, agar bunday faoliyat Kompaniyaga, shuningdek, bevosita Kompaniya Xodimining o'z mehnat majburiyatlarini bajarishiga salbiy ta'sir ko'rsatmasa.
3.1.8 Mehnat jamoasida mehnat funktsiyasini bajarishga va (yoki) mehnat jamoasi ichidagi muhitga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin bo'lgan ziddiyatli vaziyatlar yuzaga kelgan yoki yuzaga kelish xavfi bo'lsa, Kompaniya xodimi bu haqda rahbarga xabar beradi. Rahbar ziddiyatli vaziyatni hal qilish yoki uning paydo bo'lishining oldini olish uchun zarur choralarni ko'radi.
3.1.9 Ushbu Kodeks bo’yicha qo’llaniladigan korruptsion xavfli xatti-harakatlar, manfaatlar to'qnashuvi sharoitida o'zi uchun ham, manfaatlarini bevosita yoki bilvosita o'z mansabidan noqonuniy foydalangan Xodim tomonidan himoya qilinadigan boshqa shaxslar, tashkilotlar, muassasalar uchun ham g'arazli manfaatlar va imtiyozlar olishlari uchun zarur shart-sharoitlarni yaratishi mumkin bo’lgan Xodimning harakati yoki harakatsizligi hisoblanadi.
3.1.10 Xodimlar o‘z xizmat vazifalarini bajarishda hech qanday shaxslarga, guruhlarga yoki tashkilotlarga ustunlik bermasliklari yoki ularga yon bosmasliklari, ularning ta’siridan mustaqil bo‘lishlari, fuqarolarning huquqlari, majburiyatlari va qonuniy manfaatlarini hisobga olishlari kamsitish faktlariga ruxsat bermasliklari kerak.
3.1.11 Xodimlar o'zlarining xizmat vazifalarini vijdonan bajarishiga to'sqinlik qiladigan har qanday shaxsiy, mulkiy va boshqa manfaatlarning ta'siri bilan bog'liq harakatlarni istisno qilishlari va ularning kasbiy faoliyatiga har qanday ta'sir qilish imkoniyatini istisno qilishlari kerak.
3.1.12 Xodim o‘zining mansab lavozimidan qat’i nazar, korruptsiyaning xavfli holatlari va ularning oqibatlarini oldini olish va ularni qat’iy bartaraf etishdan iborat bo‘lgan korruptsiyaga qarshi himoya choralarini ko‘rishi kerak.
3.1.13 Axloqiy burch, Xodimdan korruptsiyaga oid huquqbuzarliklarni sodir etishga undash uchun u bilan bog'langan har qanday shaxsning barcha holatlari to'g'risida darhol bevosita rahbarga yoki Kompaniya rahbariyatiga xabar berishni talab qiladi.
3.1.14 Xodimda korruptsiyaga qarshi xulq-atvor ko'nikmalarini shakllantirish, o’ziga ma'naviy majburiyatlarni, cheklovlar va taqiqlarni ongli ravishda yuklashni nazarda tutadi.
3.1.15 Xodimning axloqiy pokligi, sotilmasligi, uning Kompaniya manfaatlariga sodiqligi korruptsiyaga qarshi xulq-atvorning kasbiy va axloqiy standartining asosini tashkil qiladi.
3.1.16 Kompaniyaning brendi va obro'si Kompaniyaning qimmatli aktivlari va bozordagi pozitsiyalaridan biri bo'lib, ko'p jihatdan ularni himoya qilish va ilgari surish bilan bog'liq. Kompaniya Xodimining subyektiv fikrini ijtimoiy tarmoqlarda yoki boshqa ommaviy manbalarda ifodalashi jamoatchilik tomonidan Kompaniyaning rasmiy pozitsiyasi sifatida talqin etiladi. Kompaniya jamoatchilik maydonida fikr bildirish taqiqlangan va/yoki Kompaniya obro‘siga va uning kapitallashuviga putur yetkazishi mumkin bo‘lgan mavzular bo‘yicha muhokamalarda qatnashishdan ogohlantiradi.
3.1.17 Kompaniyaning har bir xodimi Kompaniyaning aktivlarini, shu jumladan moddiy va intellektual mulkini, maxfiy ma'lumotlarini, shaxsiy ma'lumotlarini o'g'irlik, shikastlanish, noto'g'ri foydalanish va noto'g'ri tasarruf etishdan himoya qilishi kerak.
- Har qanday sir yoki boshqa maxfiy ma'lumotlarni uzatish talab qilinadigan xavfsizlik tartib-qoidalariga qat'iy rioya qilishi kerak.
- Kompaniyaning maxfiy ma'lumotlaridan faqat xizmat maqsadlarida foydalanadigan kompaniya xodimlari ushbu ma'lumotlarni doimo axborot xavfsizligi rejimi talablariga muvofiq saqlashlari va tasarruf etishlari kerak.
- Mijozlar, Xodimlar, abonentlar, biznes hamkorlar, pudratchilar va boshqalarning shaxsiy ma'lumotlariga kirishi ta'minlangan holda ishlarni amalga oshirayotgan Kompaniya xodimlari shaxsiy ma'lumotlarni qayta ishlash, maxfiy shaxsiy ma'lumotlarning tarqalishini oldini olishga taalluqli bo’lgan Kompaniyaning ichki normativ hujjatlari va O'zbekiston Respublikasining amaldagi qonunchiligi talablariga qat'iy rioya qilishlari kerak. Shaxsiy ma'lumotlarni himoya qilish biznesning uzluksizligi bilan birgalikda ustuvor ahamiyatga ega.
- Maxfiy ma'lumotlardan noto'g'ri foydalanish yoki oshkor qilish, hatto Kompaniya ichida ham, Kompaniya, uning mijozlari, biznes sheriklari va professional imidjiga jiddiy zarar yetkazishi, Kompaniyani javobgarlikka tortilishiga sabab bo’lishi va biznesga zarar yetkazishi mumkin.

3.2 Kompaniyaning mijozlar bilan o’zaro munosabatlari
3.2.1 Kompaniya O‘zbekiston Respublikasining amaldagi qonunchiligi doirasida barcha mavjud imkoniyatlardan foydalanadi, maksimal darajada sifatli o‘zaro hamkorlikni qadrlaydi va barcha mijozlar bilan konstruktiv muloqotga intiladi.
3.2.2 Kompaniyaning faoliyati mijozlarimizning hayotini muvaffaqiyatli qilish uchun mo'ljallangan mahsulot va xizmatlarni yaratishga qaratilgan.
3.2.3 Kompaniya mijozlarning ehtiyojlari va manfaatlarini tushungan holda yuqori sifatli va xavfsiz xizmatlarni taqdim etish orqali uzoq muddatli munosabatlarga intiladi. Birorta ham mijozning murojaati Kompaniya xodimi tomonidan e'tiborsiz qoldirilmasligi kerak.
3.2.4 Kompaniya ehtiyojlarni o'rganadi va Mijoz haqiqatan ham foydalanishni istagan xizmatlarni yaratadi.
3.2.5 Kompaniya xizmatlarni ilgari surishning vijdonli usullaridan foydalanadi.
3.2.6 Kompaniya Mijozlarga barcha kerakli ma'lumotlarni to'liq, shaffof, mas'uliyatli va ular bilan o'zaro aloqaning barcha nuqtalarida o'z vaqtida taqdim etishga intiladi.
3.2.7 Kompaniya shaxsiy daxlsizlik huquqini hurmat qiladi va O'zbekiston Respublikasi qonunchiligiga muvofiq shaxsiy ma'lumotlarning maxfiyligini ta'minlaydi.
3.2.8 Kompaniya Mijozlarni qadrlaydi va mukammal xizmat ko'rsatishga intiladi, xizmatlarni yaxshilaydi, Mijozlarning umidlarini ro’yobga chiqarish uchun barcha imkoniyatlarni amalga oshiradi.

3.3 Yetkazib beruvchilar, hamkorlar va raqiblar bilan o’zaro munosabatlar
3.3.1 Kompaniya uzoq muddatli va ishonchli munosabatlarni ko’zlagan pudratchilar uchun ishonchli va vijdonan yondashuvchi hamkor hisoblanadi.
3.3.2 Kompaniya adolatli va erkin raqobatga rioya qiladi va obro'ga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin bo'lgan, shuningdek, sheriklarning Kompaniyaga bo'lgan ishonchini susaytiradigan nohaq raqobatning barcha ko'rinishlarini qoralaydi.
3.3.3 Kompaniya hamkorlar ma'lumotlarining maxfiyligini ta'minlaydi.
3.3.4 Kompaniya oldindan belgilangan sifat, narx, ishonchlilik, obro'-e'tibor mezonlaridan kelib chiqqan holda, Kompaniyaning maksimal foydasini ta'minlash uchun tasdiqlangan xaridlar tartibiga muvofiq yetkazib beruvchilarni tanlaydi.
3.3.5 Kompaniya raqobatchilar to'g'risidagi ma'lumotlarni qonun hujjatlariga to'liq rioya qilgan holda, ochiq manbalardan, shuningdek, agar mavjud bo'lsa, axborot almashish shartnomalaridan foydalangan holda oladi.
3.3.6 Kompaniya xodimlari raqobatchilar bilan tariflar siyosatini belgilash, narxlarni saqlash, monopoliya narxlarini o‘rnatish, bozorni bo‘lishish, shuningdek, raqobatchi hisoblanmagan xo‘jalik yurituvchi subyektlar bilan raqobatni cheklashga qaratilgan hech qanday muzokaralar yoki bitimlar tuzishlari mumkin emas.
3.3.7  Kompaniya xodimlariga vositachilar, agentlar va boshqa shaxslarni amaldagi qonun hujjatlari, ushbu Kodeks va Kompaniyaning boshqa me’yoriy hujjatlari talablariga zid bo‘lgan har qanday operatsiyalarni amalga oshirishga jalb etishlari taqiqlanadi.
3.3.8 Manfaatlar to'qnashuvining oldini olish maqsadida Kompaniya xodimi o'zining bevosita rahbariga / boshlig'iga, kompleans nazorat bo'limi boshlig'iga, istisno hollarda - Bosh direktorga bevosita yoki bilvosita boshqa tashkilotlar, shuningdek, bunday tashkilotlarda egallab turgan lavozimlari, agar ushbu tashkilotlar yaqin ish munosabatlariga ega bo'lsa, ishtirok etishning barcha holatlari to'g'risida xabar berishi kerak.
3.3.9 Kompaniya raqobatchilar bilan raqobatni cheklashga olib keladigan yoki olib kelishi mumkin bo'lgan va qonun bilan taqiqlangan kelishuvlarga kirishmaydi.
3.3.10 Kompaniya xodimlariga sovg'alar, mukofotlar, sovg'alarni olish yoki topshirish, shuningdek turli xil mukofotlar, xizmatlar (keyingi o'rinlarda - sovg'alar) ko'rsatish, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollar bundan mustasno, axloqiy noaniqlik holatlarini, manfaatlar to'qnashuvini keltirib chiqarishi mumkin. Sovg'ani qabul qilish yoki berish orqali xodim beruvchiga (oluvchiga) haqiqiy yoki xayoliy qaramlikka tushib qoladi, bu korruptsiyaga qarshi xatti-harakatlarning kasbiy va axloqiy me'yorlariga ziddir. Qarindoshlik, jamoa, do'stlik va shu munosabat bilan olingan (berilgan) sovg'alar asosidagi umumiy qabul qilingan mehmondo'stlik manfaatlar to'qnashuvini keltirib chiqarmasligi kerak.

3.4 Davlat organlari va jamoat tashkilotlari vakillari bilan o'zaro munosabatlar
3.4.1 Kompaniya O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligi, Kompaniyaning ichki normativ hujjatlari talablariga muvofiq shaffoflik, hisobdorlik va javobgarlik tamoyillariga asoslanadi. Kompaniyaning davlat organlari va jamoat tashkilotlari vakillari bilan o‘zaro munosabatlari qat’iy amaldagi qonun hujjatlari doirasida amalga oshiriladi.
3.4.2 Kompaniya davlat organlari va jamoat tashkilotlari vakillari bilan munosabatlarda belgilangan tartiblarga qat’iy rioya qiladi.
3.4.3 Kompaniya o‘z faoliyati natijalarining ijtimoiy ahamiyatini anglagan holda, o‘z faoliyati to‘g‘risida axborotning ochiqligi tamoyiliga amal qiladi, davlat organlari va jamoat tashkilotlari vakillari bilan barqaror, konstruktiv munosabatlarni o‘rnatish va qo‘llab-quvvatlashga intiladi.
3.4.4 Kompaniya tadbirkorlik faoliyatining afzalliklarini qo‘lga kiritish yoki saqlab qolish maqsadida davlat organlari va jamoat tashkilotlari vakillariga noqonuniy to‘lovlarni, jumladan, dam olish, ko‘ngilochar, transport va boshqa xarajatlarni to‘lashni amalga oshirmaydi.
3.4.5 Kompaniya tayanch stansiyalari sonining ko‘payishi tufayli elektromagnit maydonlarning ta’siridan xavotirlar mavjudligini anglaydi. Kompaniya o'z faoliyatining atrof-muhit va inson salomatligiga zarar keltirmasligi uchun barcha imkoniyatlarni amalga oshiradi.
3.4.6  Kompaniya ijtimoiy, texnologik va iqtisodiy rivojlanishga hissa qo‘shadi, infratuzilmaga sarmoya kiritadi, ish o‘rinlari yaratadi, soliq va yig‘imlarni to‘laydi, zamonaviy aloqa xizmatlarini ko‘rsatadi, sportni qo‘llab-quvvatlaydi, xayriya ishlarini olib boradi.
3.4.7   Kompaniya siyosiy partiyalar va siyosiy yetakchilarni qo‘llab-quvvatlamaydi, siyosiy xayriyalar qilmaydi va o‘z xodimlaridan ish vaqtida siyosiy jarayonlarda ishtirok etmasliklarini, shuningdek Kompaniya tomonidan taqdim etilgan moddiy va nomoddiy aktivlardan foydalanmasliklarini kutadi. Agar Xodim ish vaqtidan tashqari siyosiy jarayonda ishtirok etsa, u buni aniq tushuntirishi va kerak bo'lsa, u Kompaniya nomidan emas, balki o'z nomidan gapirayotgani va ishlayotganini tushuntirishi va o’zining Kompaniyaga tegishli ekanligini ta'kidlamasligi kerak.
3.4.8 Kompaniya ommaviy axborot vositalari, tahlilchilar, investorlar, ijtimoiy tarmoq foydalanuvchilari va boshqa manfaatdor tomonlar bilan faol muloqot qilish orqali o‘z obro‘sini mustahkamlaydi. Kompaniya nomidan tashqi harakatlar va bayonotlar faqat vakolatli xodimlar tomonidan Kompaniya tomonidan belgilangan tartibda amalga oshirilishi mumkin. Agar Xodim o'z nomidan (masalan, ijtimoiy tarmoqda, blogda, forumda, ommaviy tadbirlarda) Kompaniyaga nisbatan bayonot berishni rejalashtirsa, Kompaniyaga ta'sir qilishi salbiy oqibatlarga olib kelmasligi uchun u bunday bayonotga ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo'lishi kerak va uni jamoatchilik bilan aloqalar funktsiyasi bilan kelishishi kerak bo’ladi.

4. Maxfiy ma'lumotlarni himoya qilish
4.1 Kompaniya xodimlari o'z xizmat vazifalarini bajarishi munosabati bilan ularga ma'lum bo'lgan tijorat sirini tashkil etuvchi ma'lumotlarni, shuningdek Kompaniya xodimlarining shaxsiy hayoti va sog'lig'iga taalluqli yoki ularning sha'ni va qadr-qimmatiga dahldor ma'lumotlarni oshkor qilishga haqli emas. Kompaniya xodimlari mehnat shartnomasi va Kompaniyaning ichki me'yoriy hujjatlariga muvofiq maxfiy ma'lumotlarning saqlanishini ta'minlashi shart.
4.2 Xodimlar o'zlarining kasbiy faoliyatini vijdonan bajarishlari va Kompaniya aktivlaridan noto'g'ri foydalanish va isrof qilinishiga yo’l qo’ymasliklari kerak. Xodimlarning kasbiy faoliyati davomida o'z huquq va majburiyatlariga munosabati Kompaniyaning daromadliligiga bevosita ta'sir qiladi.
4.3 Xodimga xizmat vazifalarini bajarish uchun berilgan shaxsiy kompyuter, telefon, nusxa ko'chirish apparati, printer, elektron pochta yoki boshqa mulklar va dasturiy ta'minotdan faqat xizmat maqsadlarida foydalanish mumkin.
4.4 Kompaniya tomonidan tijorat sirini tashkil etuvchi ma’lumotlarning oshkor etilishi O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlarida, Kompaniyaning ichki hujjatlarida va boshqa ichki normativ hujjatlarda belgilangan tartibda amalga oshiriladi.
4.5 Mijozlar, hamkorlar, pudratchilar haqida ma'lumot olish uchun Kompaniya faqat qonuniy vositalardan foydalanadi va har qanday noqonuniy xatti-harakatlardan qochadi.
4.6 Kompaniya o'zining moliyaviy, intellektual va axborot aktivlarini himoya qiladi.
4.7 Kompaniyaning mulkiga Xodimlar tomonidan Kompaniyaning elektron aloqa tizimlari (telefon, elektron pochta, faks va boshqalar), shuningdek, mobil qurilmalar va Kompaniyaning kompyuter uskunalariga ulanadigan portativ axborot vositalari (xotira kartalari, flesh-disklar va boshqalar) orqali uzatiladigan va qabul qilinadigan barcha ma'lumotlar va yozishmalar kiradi. Amaldagi qonunchilik doirasida harakat qilgan holda, Kompaniya ushbu ma'lumotlardan foydalanishni tekshirish huquqini o'zida saqlab qoladi.
4.8 Xodimlar bitimlar va boshqa shartnomalar tuzishda faqat o'z vakolatlari doirasida harakat qilishlari va Kompaniyaga zarar yetkazishi mumkin bo'lgan harakat/harakatsizliklarni amalga oshirmasliklari kerak.

5. Ruxsat etilgan sovg'alar va mehmondo'stlik
5.1 Kompaniya xodimlari bozor qiymati 100 AQSh dollaridan ortiq (qonun hujjatlarida nazarda tutilgan bo‘lsa, undan ham kam) bo‘lgan sovg‘alarni O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining belgilangan sanadagi kursi bo‘yicha milliy valyutadagi ekvivalentida qabul qilishi yoki taqdim etishi mumkin emas. Ushbu chegara barcha Xodimlar uchun, ularning lavozim darajasidan qat'i nazar, amal qiladi.
5.2 Quyidagi holatlar sovg'a hisoblanmaydi va shuning uchun Kodeksning 5.1-bandida nazarda tutilgan cheklov ularga nisbatan qo'llanilmaydi:
- qonuniy biznes bitimi doirasida taklif qilinadigan bepul uyali telefonlar yoki telekommunikatsiya xizmatlari;
- tovarlarni (ishlarni/xizmatlarni) targ'ib qilish bo'yicha rasmiy aksiya doirasida boshqa mijozlar bilan birgalikda Kompaniya Xodimlariga taklif qilingan narxlar; maxsus raqamlar seriyasi (masalan, oltin, VlP raqamlari) va boshqa mijozlar bilan birga Kompaniya xodimlariga taklif qilinadigan xizmatlar;
- Kompaniya xodimlari o'rtasidagi shaxsiy sovg'alar, masalan, tug'ilgan kunlarda yoki maxsus tadbirlar (bayram, lavozimda ko’tarilish, oilaviy tadbirlar);
- Kompaniya xodimlariga tug'ilgan kun yoki mavsumiy yoki bayram sovg'alari kabi Kompaniya sovg'alari.
Ba'zi madaniyatlar va vaziyatlarda sovg'ani rad etish noo'rin va/yoki biznes uchun zararli bo'lishi mumkin. Bunday vaziyatlarda Kompaniya Xodimi sovg'ani Kompaniya nomidan qabul qiladi va darhol Kompaniyaning kompleans nazorat bo’limining moliyaviy-iqtisodiy xavfsizlik bo'limiga saqlash uchun topshiradi.
5.3 Kompleans nazorat bo'limida saqlanadigan sovg'alar ro'yxati, zarurat tug'ilganda, ushbu sovg'alarni bayramlar, shaxsiy tadbirlar ( tug'ilgan kun, to'y va boshqalar), Kompaniya tomonidan o'tkaziladigan musobaqalardagi g'alabalar munosabati bilan Bosh direktor nomidan Kompaniya xodimlari foydasiga tasarruf etish uchun Kompaniya Bosh direktoriga taqdim etiladi.
5.4 Ba'zi sovg'alarni Kodeksning 5.3-bandida ko'rsatilgan maqsadlarda foydalanish mumkin bo'lmagan hollarda (ularning mo'ljallangan xususiyatlari yo'qolganligi sababli), ular kompleans nazorat bo'limi, moliyaviy-iqtisodiy xavfsizlik bo'limi boshlig'i, xavfsizlik bo'yicha direktor va Kompaniyaning bosh direktori tomonidan imzolanadigan tegishli dalolatnoma tuzgan holda hisobdan chiqarilishi va / yoki yo'q qilinishi kerak.
5.5 Kompaniya xodimlari rag'batlantirish yoki mukofotlash yoki biznes ustunligini ta'minlash qarorlarini qabul qilish uchun sovg'alar, to'lovlar yoki mehmondo'stlikni taklif qilishlari yoki qabul qilishlari mumkin emas.
5.6 Barcha sovg'alar va mehmondo'stlik yashirin yoki chalg'ituvchi almashinuv aspektlarini mustasno qilgan holda, ochiq va oshkora tarzda berilishi va qabul qilinishi kerak.
5.7 Korruptsiyaga shubha tug'dirmaslik uchun Kompaniya xodimlari yoki Kompaniya xodimlari va uchinchi shaxslar o'rtasida muntazam ravishda sovg'alar almashinuvi taqiqlanadi, Kodeksning 5.2-bandida ko'rsatilgan hollar bundan mustasno.
5.8 Kompaniyaning bosh direktori va direktorlari nomaqbul sovg'alar va nomaqbul mehmondo'stlik ehtimolini istisno qilish uchun pudratchilar va Kompaniya yoki uning xodimlari bilan o'zaro aloqada bo'lgan boshqa uchinchi shaxslar e'tiboriga Kodeksning sovg'alar va mehmondo'stlik to'g'risidagi tegishli qoidalarini yetkazishlari shart.
5.9 Kompaniyaning bosh direktori va direktorlari o'zlariga bevosita bo'ysunadigan Kompaniya xodimlariga nisbatan quyidagi talablarga muvofiq berilgan va olingan sovg'alarni hisobga olish va kuzatish jarayonlarini o'rnatishlari shart:
- bozor qiymati Kodeksning 5.1-bandida nazarda tutilgan chegaradan yuqori bo'lgan barcha sovg'alar;
- pudratchilarni tanlash jarayonlarida ishtirok etgan Kompaniya xodimlari tomonidan olingan barcha sovg'alar.
Ushbu bandda sanab o'tilgan sovg'alar, Kodeksning 5.2-bandi talablariga javob beradigan sovg'alardan tashqari, olingan kundan boshlab 1 ish kuni ichida kompleans nazorat bo'limi boshqaruvida bo’lgan kompleans nazorat bo'limiga sovg'a omborida saqlash uchun va keyinchalik Kodeksning 5.3 va 5.4-bandlariga muvofiq topshiriq berilishi uchun taqdim etilishi kerak.
5.10 Mehmondo'stlikni tashkil etish va/yoki foydalanish quyidagi mezonlarga rioya qilgan holda bo’lishi kerak:
- tadbir biznes bilan bog'liq bo'lishi va qonuniy biznes maqsadiga ega bo'lishi kerak;
- umumiy xarajatlar va har bir ishtirokchiga to'g'ri keladigan xarajatlar asoslangan bo'lishi kerak;
- xarajatlar hatto noo'rin yoki ortiqcha ko'rinmasligi kerak;
- mehmondo'stlik xarajatlari qonunga, agar unda bunday talablar mavjud bo'lsa, "COSCOM" MChJ axloq va xulq-atvor kodeksiga, shuningdek mehmondo'stlikda ishtirok etuvchi tomonning ichki normativ hujjatlariga zid bo'lmasligi kerak;
- Kompaniya asosan jismoniy shaxslarni emas, xo’jalik subyektlarini taklif qiladi. Keyin taklif qilingan kompaniya bu bo’yicha kim vakillik qilishini belgilaydi.
- Kompaniyaning mijozlari va hamkorlari uchun mehmondo'stlik tashkil etilganda kompaniya vakillari doimo ishtirok etishadi.
- ishbilarmonlik dolzarbligi elementi har doim o'yin-kulgi elementidan ustun bo'lishi kerak, bu tashqaridan, masalan, ommaviy axborot vositalari yoki boshqa tashqi tomon tarafidan tekshirilishi mumkinligini yodda tutgan holda;
- mehmondo'stlik ochiq va shaffof bo'lishi kerak, hech qachon yashirin yoki noto'g'ri ko'rsatilmasligi kerak;
- Kompaniya xodimlari bunday hodisa haqida o'zlarining rahbarlariga yoki Kompaniya ichidagi yoki tashqarisidagi har qanday boshqa shaxsga xabar berishda o’zlarini noqulay xis qilmasliklari kerak.
5.11 Mehmondo'stlikni tashkil etish va undan foydalanish moliyaviy hisobot tamoyiliga muvofiq bo'lishi kerak:
- mehmondo'stlik xarajatlari xarajatlar to'g'risidagi hisobotda va buxgalteriya hisobida (ya'ni moliyaviy buxgalteriya hisobida) aniq aks ettirilishi kerak;
- xarajatlar vakolatlarni topshirish qoidalariga muvofiq to'g'ri tasdiqlangan bo'lishi kerak (ya'ni, bunday tadbirga tashrif buyuruvchi, ushbu xarajatlarini tasdiqlay olmaydi).
5.12 Biznesni yuritish bilan bog'liq tadbirlarda ishtirok etuvchi Kompaniya xodimlarining turar joyi, ovqatlanishi va yo'l xarajatlari har doim Kompaniya tomonidan to'lanishi kerak, agar Kompaniya va mezbon o'rtasida yozma ravishda kelishilgan hollar mavjud bo’lmasa.
5.13 Turmush o'rtoqlar va oila a'zolarini taklif qilish, odatda, biznesga tegishli kontekstning haqiqiyligini xavf ostiga qo'yadi va haqiqiylik va shaffoflik talablariga qo'shimcha e'tibor berishni talab qiladi. Quyida turmush o'rtoqlar yoki oila a'zolari kompaniya bilan bog'liq mehmondo'stlikda ishtirok etishi mumkin bo'lgan holatlarga misollar keltirilgan:
- diplomatik idorada yoki shunga o'xshash tadbirlarda Kompaniya nomidan rasmiy vakillik;
- kengaytirilgan mijozlar guruhi uchun tashkil etilgan an'anaviy bayram (Navro'z, Yangi yil va boshqalar).
5.14 Kompaniya tomonidan jurnalistlar, blogerlar va muharrirlarga an'anaviy va mavsumiy sovg'alardan tashqari brend sovg'alar ko'rinishidagi sovg'alar taqdim etilishiga yo'l qo'yilmaydi.
5.15 Kompaniya jurnalistlar, blogerlar va muharrirlarni turar joy, oziq-ovqat va sayohat xarajatlarini hisobga olgan holda biznesga oid turli tadbirlarga taklif qilishi mumkin.

6. Korruptsiyaga qarshi kurash, firibgarlik va manfaatlar to'qnashuvining oldini olish
6.1 Kompaniya poraxo‘rlik va korrupsiyaning hech qanday ko‘rinishiga toqat qilmaydi va hamkorlarning ham xuddi shunday tamoyillarga amal qilishlariga umid qiladi. Xodimlar hech qanday shaklda pora va'da qilmasligi, ruxsat bermasligi yoki bermasligi, shuningdek, pora so'rashi, olishi yoki bunga rozi bo'lmasligi kerak.
6.2 Kompaniya korrupsiya, firibgarlik, pul mablag‘larini o‘g‘irlash va suiiste’mol qilish, moliyaviy hisobotlar va boshqa hujjatlarni buzib ko‘rsatish va qalbakilashtirish, mansab vakolatlarini suiste’mol qilish va ulardan chetga chiqish, beparvolik, ishda harakatsizlik va boshqa huquqbuzarliklarga qarshi kurashish sohasida yagona siyosat yuritadi.
6.3 Korruptsiya, firibgarlik, o'zlashtirish va boshqa huquqbuzarliklar faktlari yoki shubhalari aniqlangan taqdirda, xodimlar bu haqda o'z rahbarini darhol xabardor qilishlari kerak.
6.4 Agar Xodimlar tomonidan o'z vazifalarini bajarishda manfaatlar to'qnashuviga olib kelishi mumkin bo'lsa yoki bunday harakatlar qonun hujjatlarini buzishga yoki Kompaniyaning obro'siga putur yetkazishga sabab bo’lsa, Kompaniya nomidan va (yoki) manfaatlarini ko‘zlab ish yurituvchi xodimlarga har qanday rag‘batlantirish yoki sovg‘alar, mukofotlar, ssudalar, kafolatlar, kafilliklar, naqd pul va ularning ekvivalentlari, qimmatli qog‘ozlar ko‘rinishidagi moddiy yordam taklif qilish, topshirish yoki qabul qilish taqiqlanadi.
6.5 Kompaniya xodimlarning manfaatlarini himoya qiladi va xatti-harakati yoki ushbu Kodeksda nazarda tutilgan talablarning mumkin bo'lgan buzilishi bo’yicha vijdonan maslahat so'ragan yoki shubhali xabarlar bergan xodimga nisbatan, shuningdek, bunday huquqbuzarliklarni sodir etishdan bosh tortgan yoki ularni sodir etishda vositachi sifatida ishtirok etib qolgan xodimlarga nisbatan o'ch olish harakatlariga, shu jumladan ishdan bo'shatish, lavozimini pasaytirish, nafaqalarni yo'qotish, ta'qib qilish, kamsitishga yo’l qo’ymaslikni kafolatlaydi.
6.6 Kompaniya quyidagilarni o’z ichiga olgan korruptsiyaning oldini olish bo'yicha chora-tadbirlar ishlab chiqadi va qabul qiladi:
- korruptsiya va boshqa huquqbuzarliklarning oldini olish uchun mas'ul rahbarlar
- huquqni muhofaza qilish organlari bilan hamkorlik
- xodimlarni ushbu Kodeksning mazmuni bilan tanishtirish
- manfaatlar to'qnashuvining oldini olish va tartibga solish
- norasmiy hisobot berish va qalbaki hujjatlardan foydalanishning oldini olish.

7. Kodeks talablarini buzganlik uchun javobgarlik
7.1 Ushbu Kodeksning belgilangan qoidalarini buzganlik uchun xodim u bilan tuzilgan mehnat shartnomasini bekor qilishgacha bo’lgan intizomiy javobgarlikka tortiladi, shuningdek, Kompaniyaga qoidabuzarlik natijasida yetkazilgan moddiy zararni qoplashi shart bo’ladi. Ushbu Kodeksda belgilangan qoidalarni buzganlikning alohida holatlari uchun O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlarida ma’muriy va jinoiy javobgarlik ham nazarda tutilgan.
7.2 Kompaniyaning barcha xodimlari, egallab turgan lavozimidan qat’i nazar, ushbu Kodeks qoidalarini O‘zbekiston Respublikasining amaldagi qonunchiligida va Kompaniyada amaldagi ichki normativ hujjatlarda belgilangan doirada bajarmaganliklari (lozim darajad bajarmaganliklari) uchun shaxsan javobgardirlar.
7.3 Ushbu Kodeks qoidalarining bajarilmaganligi (lozim darajada bajarilmaganligi) to'g'risidagi ma'lumotlar qonun hujjatlari, Kompaniyaning ichki hujjatlari va boshqa ichki normativ hujjatlar talablariga muvofiq sinchkovlik bilan tekshirilishi va ko'rib chiqilishi kerak.
7.4 Ushbu Kodeksning bandlarini buzganlik faktini ko'rib chiqish natijalari bo'yicha Kompaniyaning kompleans nazorat bo’limi intizomiy yoki boshqa huquqbuzarlikning mavjudligi (yo'qligi) to'g'risida xulosa chiqaradi. Shu bilan birga, Kompaniya rahbari tomonidan ko'rib chiqish uchun uni sodir etgan Kompaniya xodimini javobgarlikka tortish to'g'risidagi taklif kiritiladi. Kompaniya xodimini intizomiy jazoga tortish to'g'risidagi har qanday qaror Kompaniyaning huquqiy masalalar bo'yicha direktori bilan kelishilgan bo'lishi kerak.
7.5 Kompaniya xodimlari ishni ko‘rib chiqish jarayonida o‘zlari tomonidan sodir etilgan huquqbuzarlik to‘g‘risida ma’lumot olishga va o’zlarini himoya qilish uchun dalillarni taqdim etishga, shuningdek Kompaniya qarorlari ustidan belgilangan tartibda shikoyat qilishga haqli.

8. Sabrlilik, bag'rikenglik va yuqori xulq-atvor va munosabatlar madaniyati
8.1 Xodimlardan dunyoqarashi, turmush tarzi, xulq-atvori va urf-odatlari, jinsi, dini, millatidan farq qiladigan boshqalarga nisbatan bag'rikenglik ko'rsatishlari talab etiladi. Xodimlar boshqalarning o'z dunyoqarashiga muvofiq yashash huquqini tan olishlari va qadrlashlari va ko'plab o'ziga xos tub madaniyatlarning qadriyatlariga xizmat qilishlari, boshqa madaniyatlarni qabul qilishlari, o'zini namoyon qilish usullari va inson individualligining namoyon bo'lishi holatlarini to'g'ri tushunishlari va hurmat qilishlari kerak.
Xodimlar o'zlarining kasbiy faoliyatida, xatti-harakatlarida va tashqi ko'rinishida jamiyatda o'rnatilgan me'yorlar va an'analarga, hukmron madaniyatga hurmatsizlik va e'tiborsizlikning har qanday ko'rinishlaridan qochishlari shart.
8.2 Muloqotda Xodimlar o'zaro hurmat va bag'rikenglik ko'rsatishlari kerak. So'kinish, tahdid va haqoratlarni qo'llash qat'iyan man etiladi.
8.3 Xodimlar faoliyatida vijdoniylik sharoitlarini ta’minlashga, shuningdek ularning qonuniy huquqlari, manfaatlari va obro‘sini himoya qilishga qaratilgan ushbu Kodeksda va Kompaniyaning boshqa me’yoriy hujjatlarida belgilangan normalarni buzadigan xatti-harakatlar adolatsiz deb topiladi.
8.4 Xodimning Kompaniya obro‘siga putur yetkazuvchi nohaq xatti-harakati huquqbuzarga nisbatan Kompaniyaning ichki mehnat qoidalari va O‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksiga muvofiq intizomiy jazo choralarini qo‘llashga sabab bo‘ladi.

9. Shikoyat kiritish (Apellyatsiya berish)
9.1 Agar Kodeksni qo'llash bo'yicha savollaringiz bo'lsa yoki uning buzilishi haqida ma'lumotga ega bo'lsangiz, bevosita rahbaringizga murojaat qilishingiz tavsiya etiladi. Agar Xodim bunday murojaatni noo'rin yoki samarasiz deb hisoblasa, kompleans nazorat bo'limi boshlig'iga / moliyaviy va iqtisodiy xavfsizlik bo'limi boshlig'iga, Bosh direktorga yoki Xodim maqsadga muvofiq deb hisoblagan boshqa rahbarga savol berishi / qoidabuzarlik haqida xabar berishi, shuningdek, "Speak up line" orqali murojaat qilishi mumkin. Yetkazib beruvchilar va boshqa manfaatdor shaxslar, shuningdek, ushbu Kodeksda belgilangan qoidalar buzilganligi to‘g‘risida “Speak up line” orqali, shuningdek, Kompaniyaning rasmiy korporativ veb-saytida joylashgan “Axborot – firibgarlikning oldini olish va Speak up liniyasi" orqali murojaat qilishlari mukin bo’ladi.
9.2 Kompaniya xodimlardan qonunbuzarliklar to'g'risida eng yaxshi niyat bilan xabar berishlarini kutadi va Kompaniya qonunbuzarliklar haqida xabar bergan Xodim o'z qilmishi uchun bevosita yoki bilvosita hech qanday jazo yoki jinoiy javobgarlikka tortilmasligiga kafolat beradi. Kompaniya vaziyatlar Xodimni anonim qolishga majbur qilishi mumkinligini tushunadi va Kompaniya uni saqlab qolish uchun barcha choralarni ko'radi, anonimlik O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlariga va Kodeks qoidalariga rioya qilish maqsadida qoidabuzarlikning zaruriy tafsilotlarini aniqlashga to'sqinlik qiladigan hollar bundan mustasno.

10. Yakuniy qoidalar.
Ushbu ““COSCOM” MChJ axloq va xulq-atvor kodeksi” Bosh direktor tomonidan tasdiqlangan va Kompaniyaning rasmiy veb-saytida e'lon qilingan paytdan boshlab kuchga kiradi.